Sự cố mất Internet trên toàn Afghanistan cho thấy điểm yếu chí tử của blockchain: vẫn phụ thuộc vào hạ tầng mạng tập trung, dễ bị kiểm soát và ngắt kết nối.
Theo Reuters, Afghanistan vừa trải qua một đợt mất kết nối Internet gần như hoàn toàn kéo dài 48 giờ, khiến khoảng 13 triệu người không thể truy cập mạng. Chính quyền Taliban bị nghi ngờ ra lệnh cắt mạng, dù sau đó họ đổ lỗi cho “sự cố kỹ thuật” với cáp quang.
Michail Angelov, đồng sáng lập nền tảng WiFi phi tập trung Roam Network, nhận định đây là “hồi chuông cảnh tỉnh toàn cầu” khi quyền truy cập mạng bị nắm trong tay một vài nhà cung cấp. Ông nói: “Khi kết nối bị độc quyền, lời hứa về blockchain chống kiểm duyệt có thể sụp đổ chỉ sau một đêm.”
Sự cố tại Afghanistan thúc đẩy làn sóng quan tâm đến hạ tầng Internet phi tập trung (DePIN) – nơi người dùng có thể tự cung cấp, chia sẻ và duy trì kết nối mà không phụ thuộc vào nhà mạng. Các dự án như Roam, World Mobile và Helium đang đi đầu trong hướng này. Roam phát triển mạng không dây dựa trên điện thoại thông minh, cho phép thiết bị tự động kết nối với mạng khả dụng gần nhất, kể cả qua mesh hoặc mạng ngang hàng. World Mobile hiện có hơn 2,3 triệu người dùng tại 20 quốc gia, còn Helium đã phủ sóng hơn 190 quốc gia với 112.000 điểm phát sóng.
Các chuyên gia nhận định công nghệ blockchain chỉ có thể thực sự đạt được mục tiêu tự do tài chính và chống kiểm duyệt khi chính hạ tầng Internet cũng trở nên phân tán. Angelov nhấn mạnh: “Nếu sự phi tập trung chỉ dừng ở tầng giao thức, thì chúng ta chưa giải quyết được vấn đề — chỉ là chuyển quyền kiểm soát sang một hình thức khác.”
